İÇINDEKILER

Beyan. i

Önsöz. i

İçindekiler i

Kısaltmalar iii

Özet iii

Abstract iii

1      GİRİŞ. 1

1.1       Araştırmanın Konusu ve Problemi 1

1.2       Araştırmanın Amacı ve Önemi 2

1.3       Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları 3

1.4       Araştırmanın Yöntemi ve Metodolojik Çerçeve. 4

1.4.1        Tefsir Metodolojisi (rivayet, dirayet, tematik, dilbilimsel) 4

1.4.2        Dilbilimsel ve Hermenötik Yaklaşımlar 5

1.4.3        Kaynak Kullanımı ve Klasik/Modern Tefsirlerin Mukayesesi 6

1.5       Literatür Taraması 6

1.5.1        Necm Suresi Üzerine Yapılan Çalışmalar 6

1.5.2        Genel Tefsir Literatürü ve Modern Yaklaşımlar 6

1.6       Tezin Katkısı, Özgünlüğü ve Planı 6

2      TEFSİR İLMİ VE NECM SURESİ’NE GİRİŞ. 6

2.1       Tefsir İlmi ve Kur’an İlimleri 6

2.1.1        Tefsir İlminin Tanımı, Önemi ve İlimler Arasındaki Yeri 6

2.1.2        Tefsir İlminin Tarihsel Gelişimi 6

2.1.3        Başlıca Tefsir Türleri 6

2.1.4        Kur’an’da Tematik Bütünlük ve Sure Odaklı Yaklaşımlar 7

2.1.5        Surelerde Mekkî-Medenî Ayrımı 7

2.2       Necm Suresi’nin Genel Özellikleri 7

2.2.1        Adlandırılması, Mushaf’taki Konumu ve Fazilet Rivayetleri 7

2.2.2        Nüzûl Zamanı, Mekânı ve Esbâb-ı Nüzûl 7

2.2.3        Yapısal Analiz ve Kıraat Unsurları 7

2.2.4        Belâgat, İ‘câz ve Retorik İnceleme. 7

2.2.5        Necm Suresi’ne Özgü Kelime ve Kalıpların İncelenmesi (önceki çalışmalarla bağlantı) 7

3      NECM SURESİ’NİN AYETLERİNİN TAHLİLİ VE DİLBİLİMSEL İNCELEMESİ 7

3.1       Yeminle Başlayan Ayetler ve Gramer Tahlili (1–4) 7

3.2       Vahyin İnişi ve Cebrâil’in Nitelikleri (5–10) 7

3.3       Sidretü’l-Müntehâ ve Mi‘râc Hadisesi (11–18) 7

3.4       Putların (Lât, Uzzâ, Menât) Reddedilmesi (19–23) 7

3.5       Şefaat, Doğru Yol ve Dalâlet Konusu (24–30) 7

3.6       Takvâ, İyilik ve Allah’ın Mağfireti (31–32) 7

3.7       Ferdî Sorumluluk ve İlâhî Uyarılar (33–35) 7

3.8       İbrahim’in Mirası ve Tevhid Mesajı (36–37) 7

3.9       Günahın Şahsîliği ve Amel–Karşılık İlkesi (38–41) 7

3.10     Ahiret Hayatı ve İlâhî Adalet (42–48) 7

3.11     Kozmik Düzen ve Rubûbiyet (49–52) 7

3.12     Tarihî Örnekler ve Helâk Kavimleri (53–56) 7

3.13     İlâhî Azap ve Müşriklerin İmtihanı (57–61) 7

3.14     Secde Ayeti ve Teslimiyet (62) 7

4      NECM SURESİ’NDE ANA TEMALAR.. 8

4.1       Vahiy ve Nübüvvetin İspatı 8

4.2       Meleklerin Gerçekliği ve Cebrâil’e İman. 8

4.3       Mi‘rac Tartışmaları: Bedenen mi Ruhen mi?. 8

4.4       Şefaat ve İlgili Ayetlerin Yorumu. 8

4.5       İrade, Kader ve Kesb Teorisi Çerçevesinde İnsan Fiilleri 8

4.6       Allah’ın Rubûbiyeti ve İsim-Sıfatları 8

4.7       Ahiret, Hesap ve İlâhî Adalet 8

4.8       Garanik Olayı ve Tefsir-Tarih Tartışmaları 8

4.9       Secde Ayeti ve Manevî Tesirleri 8

5      NECM SURESİ’NDEN GÜNÜMÜZE YANSIYAN MESAJLAR.. 8

5.1       Cahiliye İnançlarının Eleştirisi ve Modern Putlar (para, ideoloji, teknoloji) 8

5.2       Mekke Dönemi Tebliğ Stratejileri ve Günümüz Davet Metodları 8

5.3       Surenin Psikolojik ve Sosyal Etkileri (müşrikler ve müminler) 8

5.4       Evrensel Mesajların Günümüze Taşınması 8

5.5       Günümüz Müslümanına İlmî ve Ahlâkî Dersler 8

5.6       Necm Suresi’nin Modern İslami Düşüncedeki Yeri (ör. çağdaş tefsir yaklaşımları) 8

6      SONUÇ.. 8

 

Kısaltmalar

Özet

Abstract

 

 

 

 

1           GİRİŞ

1.1         Araştırmanın Konusu ve Problemi

Kur’ân-ı Kerîm’in anlaşılması ve yorumlanması, İslâmî ilimlerin merkezinde yer alan en temel faaliyetlerden biridir. Bu bağlamda tefsir ilmi, yalnızca lafızların dilsel çözümlemesini değil, aynı zamanda tarihsel bağlamın, esbâb-ı nüzûlün, retorik ve belağat unsurlarının da dikkate alınmasını gerektirir. Özellikle sûre merkezli incelemeler, Kur’an’ın bütüncül yapısının ve tematik birlikteliğinin daha iyi kavranmasına imkân tanımaktadır[1].

Necm Suresi, Mushaf tertibinde elli üçüncü, nüzûl sırasına göre yirmi üçüncü sûre olarak kabul edilmekte ve Mekkî sureler arasında yer almaktadır [2]. Sûre, ilk ayetlerinden itibaren yemin, vahiy ve nübüvvetin ispatı, Cebrâil’in nitelikleri, Sidretü’l-Müntehâ ve mi‘rac hadisesi, putların reddi, şefaat, insanın sorumluluğu, ferdî sorumluluk ilkesi, ahiret ve helâk olan kavimlere dair tarihsel örnekler gibi temel konuları ihtiva etmektedir[3]. Bu sebeple Necm Suresi hem itikadî hem de ahlâkî açılardan İslâm düşüncesinde önemli bir yere sahiptir.

Araştırmamızın konusu, Necm Suresi’nin ayetlerinin tefsir, dilbilimsel çözümleme ve tematik tahlil yöntemleriyle kapsamlı biçimde incelenmesidir. Bu kapsamda sûrenin ayetleri hem klasik tefsirlerdeki rivayet ve dirayet yorumları hem de modern tefsir çalışmalarındaki yaklaşımlar ışığında değerlendirilerek ele alınacaktır. Ayrıca belâgat ve retorik unsurlar, sûredeki anahtar kelimeler ve kalıplar üzerinden analiz edilecektir.

Çalışmanın problematiği, bugüne kadar yapılan araştırmaların Necm Suresi’ni ya yalnızca hurûfu’l-meânî bağlamında [4] ya da belirli kavram ve kalıplar çerçevesinde ele almış olmalarıdır. Bununla birlikte sûreyi hem ayet ayet tahlil eden, hem tematik düzlemde inceleyen hem de günümüz meseleleriyle ilişkilendiren bütüncül bir doktora çalışmasına rastlanmamaktadır. Dolayısıyla bu tez, Necm Suresi’nin çok boyutlu analizini yaparak literatürdeki bu boşluğu doldurmayı hedeflemektedir.

1.2    Araştırmanın Amacı ve Önemi

Kur’ân-ı Kerîm’in anlaşılmasına yönelik her çalışma, yalnızca ilmî değil aynı zamanda dinî bir sorumluluk olarak da görülmektedir. Tefsir faaliyetlerinin temel amacı, Kur’an’ın mesajını doğru bir şekilde ortaya koymak, tarihsel bağlamı ile güncel bağlamı arasında sağlam bir köprü kurmaktır. Bu bağlamda Necm Suresi üzerine yapılacak kapsamlı bir araştırma, hem Kur’an’ın Mekke dönemine ait hitap biçimlerinin hem de günümüz Müslüman toplumlarına yönelik mesajlarının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.[5]

Bu çalışmanın temel amacı, Necm Suresi’nin ayetlerini dilbilimsel, tefsirî ve tematik açılardan bütüncül bir şekilde ele almak ve surede ortaya çıkan anahtar kavramları klasik ve modern kaynaklar ışığında değerlendirmektir. Böylece sûre, yalnızca klasik rivayet ve dirayet tefsirleri çerçevesinde değil, aynı zamanda modern dönemdeki akademik araştırmalarla da mukayeseli biçimde incelenecektir.[6]

Araştırmanın önemi üç açıdan öne çıkmaktadır:

1. İlmî önem: Daha önce yapılan çalışmaların ya yalnızca hurûfu’l-meânî gibi dilbilimsel boyutlarla sınırlı kalması[7] ya da belirli kelime ve kalıplara odaklanması, Necm Suresi’nin bütüncül analizinin yapılmadığını göstermektedir. Bu çalışma, sûreyi ayet ayet tahlil etmenin yanı sıra ana temaları sistematik olarak ele alacak ve günümüz tartışmalarıyla ilişkilendirecektir.
2. Metodolojik önem: Araştırmada hem rivayet ve dirayet tefsiri hem de semantik çözümleme, belâgat incelemesi ve hermenötik yaklaşımlar birlikte kullanılacaktır. Böylece disiplinlerarası bir yöntem geliştirilerek Kur’an tefsirinde yeni bir bakış açısı ortaya konulacaktır.[8]
3. Güncel önem: Necm Suresi’nde yer alan vahiy, nübüvvet, putların reddi, şefaat, ferdî sorumluluk ve ahiret gibi temaların, modern çağın birey ve toplum sorunlarına ışık tutacak mesajlar içerdiği açıktır. Bu yönüyle çalışma, sadece akademik değil aynı zamanda güncel dinî bilinç açısından da değer taşımaktadır.[9]

Sonuç itibariyle, bu tez hem tefsir ilmine katkı sağlayacak, hem literatürdeki boşlukları dolduracak, hem de Necm Suresi’nin günümüzle ilişkilendirilmesine imkân vererek orijinal bir katkı sunacaktır.

1.3    Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları

Bu araştırma, Necm Suresi’nin ayetlerini bütüncül bir bakış açısıyla incelemeyi hedeflemektedir. Çalışmanın kapsamı dört temel boyuttan oluşmaktadır:

1. Ayet bazlı inceleme: Necm Suresi’nin tüm ayetleri, klasik tefsirlerdeki yorumlar, dilbilimsel çözümlemeler ve modern tefsir yaklaşımları dikkate alınarak ele alınacaktır. Böylece sûre hem rivayet hem de dirayet tefsiri perspektifinde değerlendirilmiş olacaktır.[10]
2. Tematik çözümleme: Surenin anahtar kavramları (vahiy, mi‘rac, şefaat, ferdî sorumluluk, ahiret vb.) tespit edilerek, bu kavramların İslam düşüncesindeki yeri ve çağdaş tartışmalardaki yansımaları incelenecektir.[11]
3. Dilbilimsel ve retorik analiz: Sûrede geçen kelime, kalıp, üslup ve belağat unsurları, klasik Arap dili kaynakları ve modern dilbilimsel yaklaşımlar ışığında analiz edilecektir.[12]
4. Güncel yansımalar: Necm Suresi’nin tarihsel bağlamda ele aldığı meselelerin günümüz Müslüman toplumlarına hitap eden yönleri tartışılacak, özellikle dinî bilinç, toplumsal değerler ve çağdaş teolojik meselelerle ilişkisi ortaya konacaktır.[13]

Araştırmanın sınırlılıkları ise şu şekilde belirlenmiştir:

• Çalışma yalnızca Necm Suresi ile sınırlıdır. Kur’an’daki diğer sureler ve ayetler, ancak Necm Suresi ile doğrudan bağlantı kurulduğu ölçüde inceleme kapsamına alınacaktır.
• Kullanılan kaynaklar, ağırlıklı olarak klasik tefsirler (Taberî, Zemahşerî, Râzî, Kurtubî, İbn Kesîr, Elmalılı Hamdi Yazır vb.) ve modern tefsir araştırmalarıyla sınırlandırılacaktır.[14]
• Araştırma, dilbilimsel çözümleme ve tematik tefsir perspektifleriyle yürütülecek; sosyolojik veya psikolojik alan araştırmaları gibi yöntemler kapsam dışında tutulacaktır.
• Mi‘rac hadisesi, şefaat veya Garanik olayı gibi tartışmalı meselelerde, araştırma yalnızca tefsir geleneği ve modern yorumlar çerçevesiyle sınırlı tutulacak; tarihsel tenkit veya hadis ilmi boyutu çalışmanın merkezine alınmayacaktır.

Bu kapsam ve sınırlılıklarla birlikte çalışmanın amacı, Necm Suresi üzerine odaklanmış bütüncül bir tefsir incelemesi ortaya koymaktır. Böylece hem mevcut literatürdeki parçalı yaklaşımlar tamamlanacak, hem de sûreye dair güncel bir metodolojik katkı sağlanmış olacaktır.

1.4    Araştırmanın Yöntemi ve Metodolojik Çerçeve

Bu çalışmada Necm Suresi, hem klasik tefsir geleneği hem de modern yaklaşımlar çerçevesinde analiz edilmektedir. Araştırmada nitel bir yöntem tercih edilmiş olup, ayetlerin tahlili rivayet ve dirayet tefsiri metotları yanında tematik ve dilbilimsel çözümlemelerle yapılmaktadır. Bu yönüyle çalışma, geleneksel kaynaklara bağlı kalırken modern hermenötik imkânlardan da yararlanarak disiplinlerarası bir perspektif geliştirmektedir.

1.4.1        Tefsir Metodolojisi (rivayet, dirayet, tematik, dilbilimsel)

Tefsir ilminin tarihsel süreçte geliştirdiği yöntemlerden ilki rivayet tefsiridir. Rivayet tefsiri, ayetlerin Hz. Peygamber’in sünneti, sahabe ve tâbiîn rivayetleri ışığında yorumlanmasını esas alır. Bu yöntem, özellikle esbâb-ı nüzûl, kıraat farklılıkları ve hadis rivayetleri üzerinden sûrelerin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.[15]

Buna karşılık dirayet tefsiri, rivayetlere bağlı kalmakla birlikte aklî istidlallere, kelâmî, fıkhî ve tasavvufî yorumlara dayanır.[16] Necm Suresi’nin vahiy, mi‘rac ve şefaat gibi teolojik tartışmalara konu olan ayetlerinin anlaşılmasında bu yöntem önemli rol oynamaktadır.

Modern dönemde gelişen tematik tefsir yaklaşımı ise, sûrelerin ve ayetlerin konu bütünlüğü içinde ele alınmasına imkân tanımaktadır.[17] Bu çalışmada Necm Suresi’nin vahiy, putperestliğin reddi, ferdî sorumluluk ve ahiret inancı gibi ana temaları tematik bir bütünlük içerisinde incelenecektir.

Son olarak, dilbilimsel tefsir yöntemi kullanılarak sûre içerisindeki kelime, kalıp ve belağat unsurları çözümlenecektir. Hurûfu’l-meânî, tekrar eden kalıplar, üslup özellikleri ve semantik ilişkiler üzerinden yapılan analizler, surenin anlam örgüsünü daha net ortaya koyacaktır.[18]

1.4.2   Dilbilimsel ve Hermenötik Yaklaşımlar

Bu araştırmada yalnızca klasik dilbilimsel yöntemlerle sınırlı kalınmayacak, aynı zamanda hermenötik yaklaşım da kullanılacaktır. Hermenötik, metinlerin tarihsel bağlamları ile güncel okuyucu arasındaki anlam köprüsünü kurmayı amaçlayan bir yöntemdir.[19] Bu bağlamda Necm Suresi, nüzûl dönemi Arap toplumunun inanç yapısı dikkate alınarak okunacak; fakat aynı zamanda modern dönemin insanına hitap eden evrensel mesajları da ortaya konulacaktır.

Dilbilimsel analiz, nahiv, sarf ve belağat unsurlarının tahliline dayanırken; hermenötik yöntem, metnin güncel anlam imkânlarını tartışmaya açacaktır. Böylece sûre, yalnızca gramer ve tarihsel bağlamla sınırlı kalmadan, çağdaş bir anlama ufku içerisinde değerlendirilecektir.[20]

1.4.3   Kaynak Kullanımı ve Klasik/Modern Tefsirlerin Mukayesesi

Araştırmada kaynak kullanımı, hem klasik tefsir literatürü hem de modern akademik çalışmalar üzerinden yürütülecektir. Klasik dönemde Taberî, Zemahşerî, Fahreddin er-Râzî, Kurtubî, İbn Kesîr ve Elmalılı Hamdi Yazır gibi müfessirlerin eserleri esas alınacaktır.[21] Bu kaynaklar, rivayet ve dirayet tefsirlerinin zengin mirasını yansıtmaktadır.

Modern dönemde ise çağdaş tefsir anlayışları, akademik makaleler ve Necm Suresi üzerine yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri incelenecektir. Özellikle Mustafa Öztürk, Mehmet Paçacı gibi modern araştırmacıların metodolojik katkıları dikkate alınacaktır.[22]

Böylece Necm Suresi, hem klasik literatür hem de modern akademik perspektif ışığında karşılaştırmalı olarak değerlendirilecek, metodolojik çeşitlilik ve tarihsel süreklilik birlikte göz önünde bulundurulacaktır.

1.5    Literatür Taraması

1.5.1   Necm Suresi Üzerine Yapılan Çalışmalar

1.5.2   Genel Tefsir Literatürü ve Modern Yaklaşımlar

1.6    Tezin Katkısı, Özgünlüğü ve Planı

 

 

2           TEFSİR İLMİ VE NECM SURESİ’NE GİRİŞ

2.1    Tefsir İlmi ve Kur’an İlimleri

2.1.1   Tefsir İlminin Tanımı, Önemi ve İlimler Arasındaki Yeri

2.1.2   Tefsir İlminin Tarihsel Gelişimi

2.1.3   Başlıca Tefsir Türleri

1. a) Rivayet Tefsiri
2. b) Dirayet Tefsiri
3. c) Fıkhî, Kelâmî, İşârî, İlmî Tefsirler

2.1.4   Kur’an’da Tematik Bütünlük ve Sure Odaklı Yaklaşımlar

2.1.5   Surelerde Mekkî-Medenî Ayrımı

2.2    Necm Suresi’nin Genel Özellikleri

2.2.1   Adlandırılması, Mushaf’taki Konumu ve Fazilet Rivayetleri

2.2.2   Nüzûl Zamanı, Mekânı ve Esbâb-ı Nüzûl

2.2.3   Yapısal Analiz ve Kıraat Unsurları

2.2.4   Belâgat, İ‘câz ve Retorik İnceleme

2.2.5   Necm Suresi’ne Özgü Kelime ve Kalıpların İncelenmesi (önceki çalışmalarla bağlantı)

 

3      NECM SURESİ’NİN AYETLERİNİN TAHLİLİ VE DİLBİLİMSEL İNCELEMESİ

3.1    Yeminle Başlayan Ayetler ve Gramer Tahlili (1–4)

3.2    Vahyin İnişi ve Cebrâil’in Nitelikleri (5–10)

3.3    Sidretü’l-Müntehâ ve Mi‘râc Hadisesi (11–18)

3.4    Putların (Lât, Uzzâ, Menât) Reddedilmesi (19–23)

3.5    Şefaat, Doğru Yol ve Dalâlet Konusu (24–30)

3.6    Takvâ, İyilik ve Allah’ın Mağfireti (31–32)

3.7    Ferdî Sorumluluk ve İlâhî Uyarılar (33–35)

3.8    İbrahim’in Mirası ve Tevhid Mesajı (36–37)

3.9    Günahın Şahsîliği ve Amel–Karşılık İlkesi (38–41)

3.10 Ahiret Hayatı ve İlâhî Adalet (42–48)

3.11 Kozmik Düzen ve Rubûbiyet (49–52)

3.12 Tarihî Örnekler ve Helâk Kavimleri (53–56)

3.13 İlâhî Azap ve Müşriklerin İmtihanı (57–61)

3.14 Secde Ayeti ve Teslimiyet (62)

 

 

4      NECM SURESİ’NDE ANA TEMALAR

4.1    Vahiy ve Nübüvvetin İspatı

4.2    Meleklerin Gerçekliği ve Cebrâil’e İman

4.3    Mi‘rac Tartışmaları: Bedenen mi Ruhen mi?

4.4    Şefaat ve İlgili Ayetlerin Yorumu

4.5    İrade, Kader ve Kesb Teorisi Çerçevesinde İnsan Fiilleri

4.6    Allah’ın Rubûbiyeti ve İsim-Sıfatları

4.7    Ahiret, Hesap ve İlâhî Adalet

4.8    Garanik Olayı ve Tefsir-Tarih Tartışmaları

4.9    Secde Ayeti ve Manevî Tesirleri

 

5      NECM SURESİ’NDEN GÜNÜMÜZE YANSIYAN MESAJLAR

5.1    Cahiliye İnançlarının Eleştirisi ve Modern Putlar (para, ideoloji, teknoloji)

5.2    Mekke Dönemi Tebliğ Stratejileri ve Günümüz Davet Metodları

5.3    Surenin Psikolojik ve Sosyal Etkileri (müşrikler ve müminler)

5.4    Evrensel Mesajların Günümüze Taşınması

5.5    Günümüz Müslümanına İlmî ve Ahlâkî Dersler

5.6    Necm Suresi’nin Modern İslami Düşüncedeki Yeri (ör. çağdaş tefsir yaklaşımları)

 

6      SONUÇ

Araştırmadan Elde Edilen Bulgular

Literatürle Karşılaştırmalı Genel Değerlendirme

Tezin Katkısı, Orijinalliği ve Öneriler

 

Kaynakça

[1] Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Kurʾân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî (Kahire: Dârü Hicr, 2001), I, 85.

[2] Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî, el-Keşşâf ʿan hakāʾiḳi ġavâmiḍi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl (Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1987), IV, 234.

[3] Fahruddîn er-Râzî, Mefâtîḥu’l-gayb (Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1990), XXVII, 123.

[4] Hüseyin Dursun, “Arap Dilinde Hurûfu’l-Meânî (Necm Suresi Örneği)” (Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, 2016)

[5] Muhammed Hüseyin ez-Zehebî, et-Tefsîr ve’l-müfessirûn (Kahire: Mektebetü Vehbe, 1985), I, 12.

[6] İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi (Ankara: Fecr Yayınları, 2018), 25-27

[7] Hüseyin Dursun, “Arap Dilinde Hurûfu’l-Meânî (Necm Suresi Örneği)” (Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, 2016).

[8] Mehmet Paçacı, Çağdaş Dönemde Kur’an’a ve Tefsire Ne Oldu? (Ankara: Otto Yayınları, 2013), 44-46.

[9] Mustafa Öztürk, Kur’an ve Tefsir Kültürümüz (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018), 112.

[10] Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Kurʾân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî (Kahire: Dârü Hicr, 2001), I, 85.

[11] İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi (Ankara: Fecr Yayınları, 2018), 33-34.

[12] Hüseyin Dursun, “Arap Dilinde Hurûfu’l-Meânî (Necm Suresi Örneği)” (Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, 2016).

[13] Mustafa Öztürk, Kur’an ve Tefsir Kültürümüz (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018), 118.

[14] Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dîni Kur’an Dili (İstanbul: Eser Neşriyat, 1979), V, 3107.

[15] Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Kurʾân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dârü Hicr, 2001, I, 85.

[16] Ülgen, E. (2018). El-Keşşâf Tefsiri Bağlaminda Zemahşerî’nin Allah’in Varliği (İsbat-I Vacib) Konusuna Yaklaşimi. Ekev Akademi Dergisi, (73), 557-571.

[17] Mevdûdî, Ebü’l-Aʿlâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Komisyon. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991, I, 22

[18] Dursun, Hüseyin. “Arap Dilinde Hurûfu’l-Meânî (Necm Suresi Örneği).” Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, 2016

[19] Gadamer, Hans-Georg. Hakikat ve Yöntem. çev. Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2004, 341.

[20] Paçacı, Mehmet. Çağdaş Dönemde Kur’an’a ve Tefsire Ne Oldu? Ankara: Otto Yayınları, 2013, 45.

[21] Râzî, Fahruddîn. Mefâtîḥu’l-gayb. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1990, XXVII, 123

[22] Öztürk, Mustafa. Kur’an ve Tefsir Kültürümüz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018, 118.